สารสกัดจากธรรมชาติ ได้มาอย่างไร ?

Eucalyptus caesia leaves

สารสกัดจากธรรมชาติ (Natural extract) เช่น สารพวกอัลคาลอยด์ น้ำมันพืช น้ำมันหอมระเหย สารที่มีสี หรือสารที่มีกลิ่น จากส่วนต่างๆ ของพืช  จะถูกสกัดโดยใช้ตัวทำละลาย ซึ่งเป็นวิธีที่เหมาะสำหรับแยกสารออกจากของผสมที่เป็นสารอินทรีย์

การสกัดด้วยตัวทำละลาย (Solvent extraction)  เป็นการแยกสารโดยอาศัยสมบัติของการละลายของสารในตัวทำละลาย ซึ่งจะต้องเลือกตัวทำละลายที่เหมาะสมในการสกัดสารที่ต้องการออกจากของผสม

หลักในการเลือกตัวทำละลายที่เหมาะสม มีดังนี้

1.  ต้องสามารถละลายสารที่ต้องการสกัดได้ดี และไม่ละลายสารอื่นที่ไม่ต้องการสกัด

2.  ไม่ทำปฏิกิริยากับสารที่ต้องการสกัด

3.  ต้องแยกคืนออกจากสารละลาย หรือแยกออกจากสารที่ต้องการสกัดได้ง่าย

4.  มีราคาถูก และไม่เป็นพิษ

Liquid - liquid extraction

ตัวอย่างการแยกสารโดยวิธีสกัดด้วยตัวทำละลาย เช่น ถ้ามีเกลือแกงปนอยู่กับแนพทาลีน (ลูกเหม็น) ก็ใช้น้ำเป็นตัวทำละลาย เพราะเกลือแกงสามารถละลายในน้ำได้ดี แต่ลูกเหม็นไม่ละลายน้ำ  ดังนั้นเมื่อละลายน้ำแล้วกรองก็จะได้แนพทาลีนติดอยู่บนกระดาษกรอง ส่วนสารละลายที่ได้เมื่อนำไประเหยจนแห้งก็จะได้เกลือแกง  หรืออาจจะใช้ตัวทำละลายอื่นก็ได้ เช่น เบนซีน  ซึ่งแนพทาลีนสามารถละลายได้ แต่เกลือแกงไม่ละลาย  ถ้าหากเปรียบเทียบกันจะพบว่าการใช้น้ำจะดีกว่า เพราะเป็นตัวทำละลายที่หาได้ง่าย ไม่อันตราย และไม่ก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม

การสกัดสารด้วยตัวทำละลายเป็นวิธีที่ใช้กันอย่างกว้างขวาง และมีประโยชน์อย่างยิ่ง ทั้งในด้านงานวิจัย และในทางอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมน้ำมันพืช  เพื่อที่จะพัฒนาองค์ความรู้ใหม่ คิดค้นตัวยา หรือเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในผลิตภัณฑ์เพื่อการบำรุงผิว ผลิตภัณฑ์เสริมความงาม และอาหารเสริมต่างๆ