วิธีป้องกันฟันผุที่ดีที่สุด

...ฟันผุ  เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นได้บ่อย ทำให้เราทุกข์ทรมานจากความเจ็บปวด และสร้างความรำคาญบวกกับความไม่มั่นใจให้กับเราเมื่อต้องการจะทานอาหารหรือพูดคุยกับใคร เพราะฟันผุเป็นสาเหตุให้เกิดอาการเสียวฟัน และมีกลิ่นปากอันไม่พึงประสงค์ได้

...หลายคนทราบดีว่า ฟันผุมีสาเหตุมาจากอะไร แต่อาจจะยังไม่ทราบว่ามันเกิดขึ้นได้อย่างไร วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจถึงเรื่องที่ใกล้ตัวเรามากๆเรื่องนี้กัน

ฟัน... จะมีเคลือบฟันที่แข็งมากหุ้มอยู่ซึ่งมีความหนาประมาณ 2 มม. เคลือบฟันนี้มีแร่เป็นองค์ประกอบที่เรียกว่า "ไฮดรอกซีแอพาไทต์ (hydroxyapatite)" สารนี้เมื่อละลายในนํ้าลายด้วยกระบวนการที่เรียกว่า การขจัดแร่ (demineralization) ก็จะแตกตัวเป็นไอออน ไอออนที่เกิดขึ้นนั้นจะเป็นสารประกอบฟอสเฟตของโลหะแอลคาไลน์เอิร์ท หรือโลหะหมู่ 2 (เช่น แคลเซียม) ซึ่งไม่ละลายในนํ้า ทำให้ปฏิกิริยานี้เกิดขึ้นได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น  และวิธีธรรมชาติที่ร่างกายต่อต้านการเกิดฟันผุคือ การเกิดกระบวนการย้อนกลับซึ่งเรียกว่า การเติมแร่ (remineralization) นั่นเอง

ในเด็ก การเติมแร่เกิดขึ้นได้เร็วกว่าการขจัดแร่ 

แต่ ในวัยผู้ใหญ่ การขจัดแร่และการเติมแร่จะเกิดขึ้นด้วยอัตราเท่าๆกัน
แสดงว่า ถ้าหากมีการขจัดแร่มากกว่าการเติมแร่ ก็จะทำให้ฟันผุ

ฟันผุเกิดขึ้นได้อย่างไร ??
 
หลังรับประทานอาหารเสร็จใหม่ๆ แบคทีเรียที่อยู่ในช่องปากจะย่อยอาหารบางส่วนให้เป็นกรดอินทรีย์บางชนิด เช่น กรดแอซีติก และกรดแลกติก  ซึ่งอาหารที่มีปริมาณนํ้าตาลสูง เช่น ขนมหวาน ไอศครีม และเครื่องดื่มต่างๆที่มีรสหวาน จะทำให้เกิดกรดเหล่านี้เร็วมากๆ เมื่อความเป็นกรดเพิ่มขึ้น - pH ลดลง จะทำให้ไฮดรอกไซด์ไอออน (OH^-) เกิดปฏิกิริยากับกรด เป็นผลให้การขจัดเกลือเกิดได้เร็วขึ้น นั่นคือเคลือบฟันถูกทำลาย ฟันก็จะเริ่มผุในที่สุด

วิธีป้องกันฟันผุที่ดีที่สุด ??

ก็คือ อย่างที่เราถูกสอนมาตั้งแต่เด็กแล้วว่า ให้รับประทานอาหารที่มีนํ้าตาลน้อย และแปรงฟันทันทีหลังทานเสร็จ  และที่ขาดไม่ได้คือ ต้องใช้ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์ ซึ่งช่วยป้องกันฟันผุด้วย

ฟลูออไรด์ช่วยป้องกันฟันผุได้อย่างไร ??

สารประกอบฟลูออไรด์ เช่น NaF หรือ SnF₂  เมื่อแตกตัวจะให้ F^- ซึ่งจะเข้าไปแทนที่ OH^- ในกระบวนการเติมแร่

เนื่องจาก F^- เป็นเบสที่อ่อนกว่า OH^-  ดังนั้น เคลือบฟันใหม่ซึ่งเรียกว่า "ฟลูออร์แอพาไทต์ (fluorapatite)" จะละลายในกรดได้ยากกว่าเดิม เคลือบฟันจึงไม่ถูกทำลาย และฟันก็จะไม่ผุนั่นเอง